Zachowanie się frakcji mineralnego fosforu w interfazie osad-woda małych zbiorników wodnych na obszarach wiejskich

Siwek, Hanna

Zachowanie się frakcji mineralnego fosforu w interfazie osad-woda małych zbiorników wodnych na obszarach wiejskich

dc.contributor.author	Siwek, Hanna
dc.contributor.organization	Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie. Wydział Kształtowania Środowiska i Rolnictwa	pl_PL
dc.date.accessioned	2022-11-15T12:04:37Z
dc.date.available	2022-11-15T12:04:37Z
dc.date.issued	2011
dc.description.abstract	Celem niniejszej rozprawy było określenie czynników, procesów i mechanizmów rządzących dwukierunkową wymianą fosforu i jego mineralnych połączeń między wodą i osadem w okresie wegetacyjnym. Ocenę przeprowadzona w oparciu o wyniki trzyletnich badań wód i osadów pięciu zbiorników wodnych, zlokalizowanych na terenach użytkowanych rolniczo, z różnie zagospodarowaną zlewnią. Zbiorniki O1 i O2 zlokalizowane były na terenie pola golfowego, zbiornik O3 we wsi, w bezpośrednim sąsiedztwie gospodarstw rolnych, zbiornik O4 na polu uprawnym, a zbiornik O5 na odłogu. Powierzchnia badanych zbiorników wynosiła 0,38 - 0,94 ha, a średnia głębokość od 0,69 do 1,01 m. Analizom chemicznym poddano próby z dwóch warstw toni wodnej: powierzchniowej i naddennej, z wody interstycjalnej oraz z powierzchniowej warstwy osadu. W wodach oznaczono odczyn pH, aktywność alkalicznych fosfataz oraz zawartość: fosforu mineralnego i całkowitego, mineralnych form azotu, chlorofilu a, wapnia, żelaza, i manganu. W osadach dennych oznaczono zawartość ogólną: fosforu, węgla organicznego, żelaza, wapnia, manganu i glinu. Przeprowadzono także analizę specjacyjną mineralnych postaci fosforu w osadach, pozwalającą na oznaczenie frakcji fosforu związanego z: żelazem, glinem i wapniem oraz fosfor uwalnianego z osadów w warunkach zredukowanych. Zależności występujące pomiędzy badanymi, wielowymiarowymi wskaźnikami wody i osadu oceniono metodami statystycznymi i chemometrycznymi. Przeprowadzone badania wykazały, że czynnikiem mającym wpływ na mechanizmy przemieszczaniu związków fosforu są sezony, w których z różną intensywności przebiega życie biologiczne i następują naturalne zmiany temperatur. W sezonie wiosennym i letnim wydzielanie fosforu przeważało nad odkładaniem, jesienią nasilały się procesy odkładania fosforu w osadach. Przez cały sezon wegetacyjny głównym mechanizmem prowadzącym do uwalniania fosforu z fazy stałej było łatwe nagrzewanie się wód i płytko położonego dna, stymulujące mineralizację materii organicznej. W wyniku tego procesu następowało bezpośrednie uwalnianie jonów fosforanowych do wody głównie z ich kompleksów z materią organiczną utworzonych przy udziale żelaza, glinu, manganu i wapnia. Intensywne procesy mineralizacji wpływały pośrednio na obniżanie potencjału elektrycznego i pH wody. Pierwszy z tych czynników zwiększał intensywność desorpcji fosforu i rozpuszczalności mineralnych połączeń tego pierwiastka głównie z żelazem i manganem, a drugi zwiększał rozpuszczalność połączeń z wapniem. Jednocześnie w sezonie wegetacyjnym nasilał się rozwój fitoplanktonu, który pośrednio wpływał na podwyższenie pH, a tym samym na procesy strącania i współstrącania jonów fosforanowych z wapniem głównie w toni wodnej. We wszystkich wyżej omówionych procesach dwukierunkowej wymiana fosforu między wodą i osadem w małych zbiornikach wodnych uczestniczyły metale wielowartościowe, których zawartość w osadzie determinowała stan troficzny badanych zbiorników.	pl_PL
dc.identifier.citation	Siwek, H. (2011). Zachowanie się frakcji mineralnego fosforu w interfazie osad-woda małych zbiorników wodnych na obszarach wiejskich. Szczecin, Wydawnictwo Uczelniane Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie, 90 s. ISBN 978-83-7663-066-3 https://hdl.handle.net/20.500.12539/1542	pl_Pl
dc.identifier.isbn	978-83-7663-066-3
dc.identifier.uri	https://hdl.handle.net/20.500.12539/1542
dc.language.iso	pl	pl_PL
dc.publisher	Wydawnictwo Uczelniane Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie	pl_PL
dc.rights	Uznanie autorstwa 3.0 Polska	*
dc.rights.uri	http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/	*
dc.subject	fosfor	pl_PL
dc.subject	osady denne	pl_PL
dc.subject	osady jeziorne	pl_PL
dc.subject	woda powierzchniowa	pl_PL
dc.subject	zbiornik wodny mały	pl_PL
dc.subject.other	Dyscyplina::Nauki rolnicze	pl_PL
dc.title	Zachowanie się frakcji mineralnego fosforu w interfazie osad-woda małych zbiorników wodnych na obszarach wiejskich	pl_PL
dc.type	Praca habilitacyjna	pl_PL